Trong thực tiễn xử án hôn nhân gia đình, các tòa gặp không ít tranh chấp về tài sản riêng – chung. Gặp trường hợp vợ hoặc chồng có văn bản cho thấy đã tự nguyện nhập tài sản riêng vào khối tài sản chung thì việc giải quyết khá đơn giản. Nhưng gặp trường hợp các bên không thể hiện rõ ý chí (rất phổ biến ở nước ta vì tâm lý ngại sự sòng phẳng thái quá trong quan hệ tình cảm), các tòa gặp khá nhiều rắc rối, chẳng hạn như vụ việc dưới đây.
Theo hồ sơ, năm 1986, vợ chồng ông HHC, ngụ huyện Nhơn Trạch (Đồng Nai) về sô'ng chung với nhau nhưng không đăng ky' kê't hôn. Qua' tri'nh sô'ng chung, họ co' vơ'i nhau ba mặt con. Do xa'y ra mâu thuâ'n, tư' tha'ng 2-2006, họ đã sô'ng ly thân. Năm 2007, ông C. nô.p đơn xin ly hôn va' yêu câ'u chia ta'i sa'n, trong đo' chu' yê'u tranh châ'p vê' phần đâ't rộng gâ'n 4.000 m2. Theo ông C., phần đâ't này co' nguô'n gô'c tư' diê.n ti'ch hơn 10.000 m2 mà vợ chồng ông mua bằng giâ'y tay từ ông ngoại của vợ ông vào năm 1990 vơ'i gia' 1,5 triê.u đô'ng. Qua nhiê'u lâ'n bán, diê.n ti'ch co'n la.i la' gâ'n 4.000 m2. Ông C. cho rằng đây la' ta'i sa'n chung nên yêu câ'u TAND huyện Nhơn Trạch chia đôi. Tuy nhiên, ông lại không đưa ra đươ.c chư'ng cư' chư'ng minh cho lơ'i tri'nh ba'y trên.
Ngươ.c la.i, vợ ông C. khai diê.n ti'ch đâ't trên la' ta'i sa'n riêng cu'a bà. Theo đo', ông ngoa.i của bà đa' tă.ng cho riêng bà phần đâ't này. Ba'n thân người ông cu'ng làm chứng rằng diê.n ti'ch đâ't trên do ông khai pha' va' tă.ng cho riêng vợ ông C. Ngoa'i ra, trong hô' sơ đăng ky' xin câ'p giâ'y chư'ng nhâ.n quyê'n sư' du.ng thư'a đâ't, vợ ông C. từng khai nguô'n gô'c đâ't la' do người ông khai pha' năm 1978, sau đê' la.i cho bà sư' du.ng từ năm 1990 đê'n nay. Lơ'i khai na'y đươ.c chi'nh quyê'n đi.a phương xa'c nhâ.n. Năm 2002, vợ ông C. đã được cấp giấy đỏ mang tên mình.
Tháng 7-2007, TAND huyê.n Nhơn Tra.ch đưa vu. việc ra xư' sơ thẩm lần đầu. Theo tòa, tuy phần đâ't trên do vợ ông C. trư.c tiê'p qua'n ly', canh ta'c tư' năm 1990 nhưng đê'n năm 2004, hai vợ chồng đã cu'ng chuyê'n nhươ.ng hơn 6.000 m2 trong tô'ng sô' 10.000 m2 đâ't đê' lâ'y tiê'n xây nha', mua xe, mua đâ't. Tư' đo', tòa kết luận phần đâ't tranh chấp la' ta'i sa'n chung cu'a ca' hai vợ chồng nên chia cho mô'i ngươ'i một nửa. Tháng 9-2007, TAND ti'nh Đô'ng Nai xư' phu'c thâ'm la.i cho ră'ng từ lơ'i khai cu'a vợ ông C., người ông cu'ng như như'ng ta'i liê.u, chư'ng cư' kha'c trong hô' sơ đã thê' hiê.n thư'a đâ't trên la' do người ông khai pha', cho riêng vợ ông C. Năm 2002, khi Nha' nươ'c câ'p giâ'y chư'ng nhâ.n quyê'n sư' du.ng đâ't đứng tên vợ, ông C. cu'ng không có thă'c mă'c gi'. Do vâ.y, co' căn cứ khă'ng đi.nh phần đâ't tranh chấp la' ta'i sa'n riêng cu'a vợ ông C. Việc to'a sơ thâ'm xa'c đi.nh đây la' ta'i sa'n chung đê' chia đôi la' không co' cơ sở.
Đã có hành vi thể hiện nhập tài sản không?
Sau đó, cha'nh a'n TAND Tô'i cao đã kha'ng nghi. gia'm đô'c thâ'm theo hướng hu'y ca' hai ba'n a'n sơ, phúc thẩm đê' xư' la.i vơ'i ly' do là co' căn cư' cho thấy vợ ông C. đa' co' y' chi' nhâ.p diê.n ti'ch đâ't đươ.c cho riêng va'o ta'i sa'n chung cu'a vơ. chô'ng. Đô'ng ti'nh, Hô.i đô'ng Gia'm đô'c thâ'm TAND Tối cao phân tích: Tuy vợ ông C. chư'ng minh đươ.c nguồn gốc đất đươ.c cho riêng mình nhưng sau đó hai vợ chồng đa' nhiê'u lâ'n cu'ng chuyê'n nhươ.ng, du'ng tiê'n chuyê'n nhươ.ng đê' mua xe máy, xây nha', mua đâ't… Các tài sản này đều được đăng ký đứng tên hai vợ chồng. Diê.n ti'ch đâ't gâ'n 4.000 m2 co'n la.i sau khi đa' chuyê'n nhươ.ng cu'ng la' đâ't câ'p cho hô. gia đi'nh. Như vâ.y, người vợ đa' nhâ.p ta'i sa'n riêng cu'a bà va'o khối ta'i sa'n chung cu'a vơ. chô'ng. To'a sơ thâ'm có cơ sở khi xa'c đi.nh diê.n ti'ch đâ't trên la' ta'i sa'n chung cu'a hai vơ. chô'ng nhưng lại chia đôi la' chưa chi'nh xa'c vi' chưa căn cư' va'o công sư'c đo'ng go'p cu'a hai bên. Tháng 4-2012, TAND huyê.n Nhơn Tra.ch đa' đưa vu. a'n ra xư' sơ thâ'm lâ'n thư' hai. Cu'ng như trươ'c, tòa cho ră'ng co' căn cư' cho thấy người vợ đa' nhâ.p phần đâ't tranh chấp va'o ta'i sa'n chung cu'a vơ. chô'ng. Dư.a va'o công sư'c đo'ng go'p, to'a tuyên chia cho ông C. hơn 1.700 m2, còn lại là của vợ Ông.
Có 3 trường hợp nhập tài sản riêng.
Viê.c xa'c đi.nh ta'i sa'n chung cu'a vơ. chô'ng đa' đươ.c quy đi.nh ta.i Điê'u 27 Luâ.t Hôn nhân va' Gia đi'nh cùng ca'c văn bản hướng dẫn. Cu. thê', việc nhâ.p ta'i sa'n riêng va'o ta'i sa'n chung cu'a vơ. chô'ng đươ.c chia ra la'm ba trươ'ng hơ.p cu. thê':
– Đô'i vơ'i ta'i sa'n ma' pha'p luâ.t không yêu câ'u pha'i đăng ky' quyê'n sơ' hư'u, quyê'n sư' du.ng: Đê' đươ.c coi la' ta'i sa'n chung cu'a vơ. chô'ng, ngươ'i co' ta'i sa'n riêng pha'i lâ.p tha'nh văn ba'n thê' hiê.n y' chi' muốn nhâ.p ta'i sa'n cu'a ho.. Ta'i sa'n riêng co' trươ'c hôn nhân nhưng sau đo' ca'c bên mă.c nhiên sư' du.ng chung thi' vâ'n la' ta'i sa'n riêng cu'a ca' nhân chứ không đươ.c coi la' ta'i sa'n chung. Vi' du. như vơ. (hoă.c chô'ng) co' ta'i sa'n riêng la' ba'n ghê', tu' la.nh, ti vi…, sau đo' vơ. chô'ng cùng sư' du.ng nhưng người có tài sản không lâ.p văn ba'n thư'a nhâ.n đo' la' ta'i sa'n chung thi' khi pha't sinh tranh châ'p, ca'c ta'i sa'n trên vâ'n la' ta'i sa'n riêng.
– Đô'i vơ'i ta'i sa'n ma' pha'p luâ.t bă't buô.c pha'i đăng ky' quyê'n sơ' hư'u, quyê'n sư' du.ng thi' viê.c nhâ.p ta'i sa'n chung va'o ta'i sa'n riêng ngoa'i viê.c pha'i lâ.p tha'nh văn ba'n thi' văn ba'n đo' co'n pha'i đươ.c công chư'ng, chư'ng thư.c mơ'i đươ.c xem la' hơ.p lê..
– Mô.t trươ'ng hơ.p nư'a la' ta'i sa'n riêng đươ.c nhâ.p va'o ta'i sa'n chung thông qua hoa.t đô.ng cu'a cơ quan nha' nươ'c co' thâ'm quyê'n. Vi' du. như vơ. (hoă.c chô'ng) trươ'c khi đăng ky' kê't hôn co' nha' riêng. Sau khi kê't hôn, căn nha' đươ.c câ'p la.i sô' ma' khi câ'p la.i đư'ng tên ca' hai vơ. chô'ng va' viê.c đư'ng tên chung na'y đươ.c sư. đô'ng y' cu'a ngươ'i co' ta'i sa'n thi' ta'i sa'n riêng đươ.c xem la' ta'i sa'n chung. Trươ'ng hơ.p na'y không câ'n pha'i lâ.p văn ba'n va' công chư'ng, chư'ng thực. Tiến sĩ Nguyễn Văn Tiến, Đại học Luật TPHCM.